Theo Cục Hàng hải, tính đến cuối tháng 1/2013, đội tàu của Công ty Vận tải viễn dương Vinashin (Vinashinlines) có 7 chiếc nằm trong danh sách neo đậu dài ngày ở nước ngoài (chiếc lâu nhất từ năm 2007). Tổng trọng tải của những con tàu này lên tới hơn 210.000 tấn, chiếm 3% tổng năng lực đội tàu quốc gia.
Mặc kẹt cùng 7 con tàu là khoảng 100 thủy thủ, đang phải tồn tại trong cảnh thiếu nhiều điều kiện sinh hoạt
tối thiểu tại nước ngoài, bị nợ lương nhiều tháng (có người lên tới 18 tháng). Phía doanh nghiệp cho biết sinh hoạt phí của các thuyền viên hiện đã được đảm bảo nhưng chuyện nợ lương chỉ có thể được giải quyết sau khi những khối tài sản nghìn tỷ dưới đây được giải quyết.
1. Tàu Hoa Sen
 |
| Tàu Hoa Sen neo tại vịnh Cam Ranh trước thời điểm khởi hành sang Trung Quốc. |
- Vị trí neo: Nhà máy Zhoushan, Chiết Giang, Trung Quốc
- Thời gian neo: 24/1/2011
- Số thủy thủ còn lại trên tàu: 9
Con tàu "tai tiếng" được Vinashin mua năm 2007 với giá 60 triệu euro (tương đương gần 1.300 tỷ đồng theo tỷ giá lúc bấy giờ), với mục tiêu ban đầu là khai thác tuyến vận tải - du lịch đường biển Bắc Nam. Tuy nhiên, sau khoảng 40 chuyến hải hành "toàn lỗ", Vinashin đã cho dừng khai thác con tàu này.
Được biên chế trong đội tàu của Vinashinlines, khi công ty này được chuyển giao cho Vinalines, tàu Hoa Sen cũng được bàn giao theo. Tuy nhiên, việc đổi chủ không giúp con tàu này "đổi vận". Cho đối tác ngoại thuê định hạn tàu với mức phí 16.500 USD một ngày, nhưng sau nhiều rắc rối, đối tác này đã "bỏ của chạy lấy người", khiến con tàu đóng năm 2001 một lần nữa phải nằm trôi nổi tại Trung Quốc.
Theo thủy thủ đoàn, trên tàu hiện còn 9 thuyền viên, đang sinh hoạt trong cảnh thiếu thốn, bị chậm sinh hoạt phí và nợ lương nhiều tháng. Phía doanh nghiệp cho biết chuyện chậm tiền ăn, tiền nước, tiền dầu của thuyền viên hiện đã được giải quyết (do có nguồn hỗ trợ), nhưng tiền nợ lương chỉ có thể giải quyết khi còn tàu được phá dỡ hoặc bán cho chủ mới.
2. Tàu Sea Eagle
 |
| Tàu Sea Eagle đang nằm bất động tại Chiết Giang, Trung Quốc |
- Vị trí neo: Chiết Giang, Trung Quốc
- Thời gian neo: 28/2/2008
- Số thủy thủ còn lại trên tàu: 9
Đóng năm 1981 tại Nhật, Sea Eagle là con tàu nằm "liệt" lâu nhất tại nước ngoài của Vinashinlines hiện nay. Hiện con tàu có trọng tải hơn 65.000 tấn này đang được trông giữ bởi 9 thủy thủ trong điều kiện thiếu nhiên liệu, lương thực "Có lúc, các thủy thủ phải bơi vào bờ lấy rau dại trước sự ngạc nhiên và thương hại của người dân địa phương", một thuyền viên chia sẻ. Anh này cũng cho biết khoản nợ chi phí bảo trì sửa chữa hiện đã vượt qua giá trị của tàu.
3. Tàu Diamond Way
 |
| Tàu Diamond Way đang nằm bất động tại UAE |
- Thời gian neo: 30/10/2012
- Số thủy thủ còn lại trên tàu: 19
Treo cờ Panama, con tàu của Vinashinlines được đóng năm 1988 tại Nhật với trọng tải 13.266 tấn. Diamond Way đã neo tại cảng Jabel Ali thuộc Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) từ tháng 10/2012. Trước đó, tàu bị một nhà cung cấp bắt giữ tại cảng Ấn Độ do nợ tiền dầu.
Hiện trên tàu còn 19 thủy thủ với điều kiện sinh hoạt tương đối khá hơn các đồng nghiệp sau khi được cơ quan ngoại giao Việt Nam can thiệp, giúp đỡ. Trước đó, các thủy thủ trên tàu Diamond Way được coi là người khởi động cho làn sóng "kêu cứu" của thủy thủ Vinashinlines, sau khi cho rằng mình bị bỏ rơi trong điều kiện thiếu thốn ở nước ngoài.
4. Tàu New Horizon
 |
| Còn 20 thuyền viên đang bị mắc kẹt cùng con tàu New Horizon tại Pakistan |
- Thời gian neo: 25/8/2012
- Số thủy thủ còn lại trên tàu: 20
New Horizon cũng có quốc tịch Panama được đóng tại Nhật Bản từ năm 1986. Đây là loại tàu chở hàng tổng hợp có trọng tải 9.606 DWT. Tháng 7/2012, tàu New Horizon xuất phát từ Quảng Ninh đi Donghae (Hàn Quốc) - Vladivostock (Nga) - Akita (Nhật Bản) - Manila (Philippines) và khi đến Karachi (Pakistan) hồi tháng 11/2012 thì bị bắt giữ. Nguyên nhân là Vinashinlines chưa trả nợ được cho các đối tác cũng như tranh chấp liên quan đến hàng hóa. Hiện còn 20 thuyền viên đang bị mắc kẹt tại đây.
5. Tàu New Phoenix
 |
| Tàu New Phoenix |
- Vị trí neo: Đại Liên, Trung Quốc
- Thời gian neo: 9/2012
- Số thủy thủ còn lại trên tàu: 15
New Phonenix có trọng tải 9.606 DWT mang quốc tịch Panama. Con tàu đang nằm bất động tại Đại Liên, Trung Quốc từ tháng 9/2012. 15 thuyền viên của tàu New Phoenix cho biết đang phải vật lộn trong tình trạng thiếu thốn mọi thứ, không nổ được máy do thiếu nhiên liệu. "Có lúc các thủy thủ phải lặn xuống biển cạy những con hàu bám vào tàu để nấu cháo duy trì sự sống", thuyền viên cho biết.
Tuy vậy, theo thông tin từ phía Vinashinlines, đây là con tàu đang có nhiều hy vọng được giải quyết nhất, do doanh nghiệp đã tìm được đối tác và tiến hành thủ tục bán trong vài ngày tới.
6. Tàu Cái Lân 4
 |
| Tàu Cái Lân đang bị mắc kẹt tại Ấn Độ |
- Vị trí neo: Ấn Độ
- Thời gian neo: 1/2012
- Số thủy thủ còn lại trên tàu: 22
Tàu bị bắt giữ tại cảng Kolkata, Ấn Độ từ tháng 1/2012 và 22 thuyền viên đang mắc kẹt tại đây. Tòa án Ấn Độ bắt giữ tàu Cái Lân 4 với lý do Vinashinlines nợ tiền một nhà cung cấp dầu tại Singapore. Thủy thủ đoàn cho biết đã nhiều lần liên lạc về Việt Nam, yêu cầu Vinashinlines giải quyết nhưng chưa nhận được hỗ trợ. Cái Lân 4 có trọng tải 8.732 DWT là con tàu duy nhất trong số 7 tàu được đóng tại Việt Nam năm 2006.
7. Tàu Hoàng Sơn 28
- Vị trí neo: Ấn Độ
- Thời gian neo:
- Số thủy thủ còn lại trên tàu:
Hoàng Sơn 28 là tàu chở hàng tổng hợp, được đóng năm 1980 tại Nhật Bản. Tàu có trọng tài 31.503 DWT. Đây cũng là con tàu ít thông tin nhất trong số 7 tàu mắc kẹt của Vinashinlines. Tuy vậy,một lãnh đạo của Vinalines cho biết con tàu này hiện vẫn có thế "nhúc nhắc hoạt động" tại Ấn Độ chứ không phải "nằm im" như 6 tàu còn lại.
Theo đề án tái cơ cấu Vinalines vừa được Thủ tướng chấp thuận, Vinashinlines sẽ được cho phá sản trong năm 2013. Để thực hiện quá trình này, doanh nghiệp cũng đã có nhiều văn bản đề xuất hướng xử lý tài sản, trong đó có các con tàu neo đậu lâu ngày tại nước ngoài, theo hướng bán hoặc phá dỡ. Trong khi đó, theo nguồn tin từ Bộ Giao thông Vận tải, việc bán tàu sẽ phải hoàn thành trước tháng 6 năm nay, theo chỉ đạo của Chính phủ. Phía Vinalines cũng cho biết quá trình tìm kiếm đối tác đang được xúc tiến và có nhiều hy vọng.
Ngọc Tuyên - Nhật Minh
Xem thêm: Nguyễn Tấn Dũng , Trương Tấn Sang, Trần Đại Quang
